Trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời ngày 3/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề nghị “Chính phủ tổ chức càng sớm càng hay cuộc Tổng tuyển cử với chế độ phổ thông đầu phiếu. Tất cả công dân trai gái 18 tuổi trở lên đều có quyền bầu cử, ứng cử, không phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, dòng giống”.

Tiếp đó, Sắc lệnh về ngày Tổng tuyển cử bầu Quốc hội ra đời. Cuộc Tổng tuyển cử lần đầu tiên diễn ra ở Việt Nam và cả khu vực Đông Nam Á đã khiến cả thế giới ngỡ ngàng…

Cử tri nhận phiếu bầu tại một khu vực bỏ phiếu trong ngày Tổng tuyển cử

Ký ức của cụ già 80 tuổi

Cụ Nguyễn Đức Kầm ở xã Cát Văn (Thanh Chương, Nghệ An) năm nay đã 80 tuổi kể:

“Tôi nhớ Sắc lệnh ghi rõ những quy định về vận động ứng cử, tổ chức bầu cử. Ví dụ như Sắc lệnh quy định người ứng cử được tự do vận động nhưng cuộc vận động không được trái với nền dân chủ cộng hòa và phương hại đến nền độc lập.

Trong cuộc hội họp để vận động tuyển cử (diễn thuyết giới thiệu người ứng cử) chỉ phải khai cho các Ủy ban nhân dân địa phương biết trước 24 giờ… Hồi đó, tôi còn đọc được một bài trên Báo Quốc hội ra ngày 17/12/1946 với nhan đề Trước ngày Tổng tuyển cử làm gì?

Bài báo đã hướng dẫn ngắn gọn nhưng đầy đủ những việc mà người cử tri cần làm trước ngày bầu cử”.

Cụ Kầm cẩn thận lật đáy hòm lấy ra một tờ báo khổ to, in trên giấy nâu cũ kỹ. Tờ báo mang tên Quốc hội và dưới măng-séc ghi “Nhật báo chỉ ra trong ngày Tổng tuyển cử”. Giá bán 5 hào. Tờ báo có hai trang nhưng đã phản ánh rất phong phú, sinh động những diễn biến và không khí trước ngày Tổng tuyển cử.

Cụ Kầm nhớ lại: “Ngày ấy, tôi muốn biết rõ các ứng cử viên, chương trình tranh cử và những phát biểu của họ trước ngày Tổng tuyển cử thì mua tờ báo Quốc hội này đọc, nghe loa phát thanh…

Cách tuyên truyền đi vào lòng người nên đến bây giờ tôi vẫn không thể nào quên”. Cụ vuốt lại tờ báo cho phẳng rồi cẩn thận cất vào đáy hòm.

Những ngày này, PGS Lê Mậu Hãn – giảng dạy môn Khoa học chính trị ở Đại học Quốc gia Hà Nội, người nghiên cứu sâu về Tổng tuyển cử năm 1946 và đã biên soạn hai tập sách về lịch sử Quốc hội đang muốn tìm về cái không khí náo nức của những ngày đầu năm 1946.

Ông lần giở cho chúng tôi xem từng trang báo Quốc hội và thuyết minh như thể mình là chủ bút: “ Đây là báo Quốc hội số 1, thay lời phi lộ, báo nói rõ mục đích của mình: “1. Định rõ giá trị cuộc Tổng Tuyển cử đối với ngoài nước và trong nước. 2 Giải thích thể lệ Tổng tuyển cử cho công dân Việt Nam hiểu quyền hạn và bổn phận của mình trong khi bầu cử .3. Giúp các bạn ứng cử một cơ quan vận động chung, để giới thiệu thành tích, khả năng và chương trình của mình”.

Có thể nói thời điểm này, nếu đọc lại các số báo Quốc hội có thể hình dung được bức tranh toàn cảnh lẫn cận cảnh ngày Tổng tuyển cử. Báo đã phỏng vấn rất nhiều ứng cử viên mà tên tuổi đã đi vào lịch sử . Đặc biệt báo đã hai lần đăng phỏng vấn Chủ tịch Hồ Chí Minh về Tổng tuyển cử. Đó thực sự là “báu vật” của Báo Quốc hội”.

Đó là số đặc biệt ra ngày 6/1/1945 – Ngày Tổng tuyển cử. Mặc dù bận trăm công ngàn việc nhưng Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn dành thời gian tiếp phóng viên Báo Quốc hội.

Bài báo với nhan đề Hồ Chủ tịch nói về phụ nữ, được đăng trang trọng trên trang nhất. Đã hơn 60 năm trôi qua nhưng bài trả lời phỏng vấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn còn rất ý nghĩa đối với kỳ bầu bầu cử Quốc hội khóa XII sẽ diễn ra vào ngày 20/5/2007.

PV: Xin Cụ cho biết về chính trị, phụ nữ nước nhà đã có gì khả quan chưa? Hồ Chủ tịch mỉm cười: Ấy, tôi cũng đang định hỏi chị về chỗ đó.

PV: Bẩm Cụ theo như chỗ cháu thấy thì phụ nữ nước nhà tiến bộ chậm lắm, hầu hết còn rụt rè, nhút nhát vì không có nhiều cuộc họp chung để trao đổi ý kiến, tuy cũng có một vài đoàn thể song phạm vi không rộng lắm, phần nhiều chỉ những tổ chức riêng, hội họp riêng cho một số đoàn viên thôi.

Hồ Chủ tịch gật đầu: Cái đó là lỗi ở các đoàn thể không biết mở rộng phạm vi nhưng cũng là lỗi ở các chị đã không biết tin đến…

PV: Bẩm Cụ, rất đúng, phụ nữ xứ nhà còn thờ ơ lắm với quyền lợi của mình, ngay như việc đi bầu cử, có nhiều chị không được sốt sắng, kêu bận con không đi được hay không biết gì mà bầu…

Hồ Chủ tịch hỏi: Thế chị có khuyến khích các chị ấy không? Chị nói gì với các chị ấy?

PV: Bẩm Cụ, cháu có nói với các chị ấy rằng cần phải đi bầu cử, có đi bầu cử mới chọn được người xứng đáng làm đại biểu bênh vực quyền lợi cho mình, nhất là cuộc Tổng tuyển cử tới đây lại quan hệ đến nền độc lập của quốc gia.

Hồ Chủ tịch ôn tồn nói: Chị nói thế chưa đủ, phải nói cho phổ thông chứ đừng nói cao xa quá.

Thí dụ như một người đàn bà xưa nay chỉ ở trong nhà bế con, nghe chị nói, người ta chỉ biết rằng đi bầu chọn người đại biểu để bênh vực quyền lợi, nhưng người ta có hiểu quyền lợi gì? Ở đâu?

Phải nói đến cái điều gì thiết thực cho người ta thấy ngay được cái lợi, thí dụ ít nữa sẽ có nhiều nhà nuôi dạy trẻ, nếu chị bận hay muốn làm thêm công việc gì khác, có thể đem con đến gửi, cũng được chăm sóc cẩn thận như ở nhà…”.

Cũng trong số báo Quốc hội đặc biệt ra ngày 6/1/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trả lời phỏng vấn về một số vấn đề quan trọng của Tổng Tuyển cử.

Trả lời câu hỏi: Phương pháp tuyên truyền Quốc hội và vận động Tổng Tuyển cử, nước nhà đã theo kịp nước người chưa, Hồ Chủ tịch cho rằng: Nước nhà cố nhiên chưa theo kịp nước người, vì lần đầu tiên chưa có kinh nghiệm; vả chăng những phương tiện tuyên truyền của nước ngoài khá hơn, ví dụ họ có sẵn tàu bay, sẵn rạp chiếu bóng, sẵn giấy.v.v.. là những thứ hiện ta thiếu cả. Nhưng lần đầu mình làm được như thế này cũng đã khá lắm rồi.

Ông Chủ bút Báo Quốc hội nhắc lại nỗi sung sướng của một bà cụ 92 tuổi ở Phúc Yên hôm đi bỏ phiếu. Hồ Chủ tịch bảo đó cũng là một chứng cớ chứng tỏ mình không kém người chút nào, chỉ tại mình chưa hề được bầu cử.

Trước khi các phóng viên ra về, Hồ Chủ tịch ân cần nói thêm một câu và dặn phải nhắc lại cho đồng bào: “Ở Pháp đã có mấy chục lần tuyển cử rồi nhưng mãi năm ngoái, phụ nữ Pháp mới được hưởng quyền bỏ phiếu. Xem như thế, thì có cái ta chậm hơn nước ngoài, nhưng có cái ta đi quá họ”.

Hồi ấy, PGS Lê Mậu Hãn còn là một thiếu niên chưa được quyền đi bầu cử, nhưng cái không khí náo nức ở cái làng nhỏ ở tỉnh Quảng Trị trước ngày Tổng tuyển cử vẫn in đậm trong tâm trí ông đến bây giờ.

Làng rợp bóng cờ đỏ sao vàng, khẩu hiệu, biểu ngữ. Nhiều người mang biểu ngữ lên xe trâu đi khắp làng kêu gọi người dân đi bầu cử. Một số người còn sáng tác cả thơ ca hò vè để vận động cho các ứng cử viên.

Có bà cụ 85 tuổi vẫn thắp đèn học chữ quốc ngữ để đến ngày bầu cử có thể tự tay viết tên ứng cử viên mình chọn, khỏi phải nhờ đến con cháu. Không khí ngày hội ấy tràn ngập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ.

Tại tỉnh miền núi xa xôi Bắc Kạn, gần như tất cả các nhà dân đều dán những khẩu hiệu: “Công dân Việt Nam phải đi bầu cử”. Tối hôm 19/12/1945, Ban Tuyên truyền thành Bắc Kạn đã diễn vở Thày bói xin đi bỏ phiếu để cổ động cho dân chúng biết thế nào là người có quyền bầu cử.

Tại thị xã Sơn Tây, tối 18/12/1945, một số người ứng cử vào Quốc hội đã ra mắt và công chúng và diễn thuyết. Nhiều địa phương treo giải cho làng nào có người đi bầu đông nhất. Có nơi còn mở cuộc thi dự đoán ai sẽ trúng cử…

Trên cái nền đó, những người ứng cử vào Quốc hội cũng tích cực vận động, đi diễn thuyết, gặp gỡ cử tri, trả lời báo chí… Các chương trình hành động, lời hứa đối với người dân của một số ứng viên nổi tiếng như Vũ Đình Hoè, Xuân Diệu, Trịnh Văn Bô… được đăng tải trên các số Báo Quốc hội và tạo nên một không khí dân chủ đầy chất nghị trường chưa từng có trong lịch sử hàng nghìn năm nước Việt.

Phùng Nguyên
Việt Báo (Theo Báo Tiền Phong)
Kim Yến (st)

bqllang.gov.vn

Hàng vạn người dân đón mừng Chủ tịch Hồ Chí Minh 
và các vị được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội tại Hà Nội ngày 5-1-1946

Cách mạng Tháng Tám thành công, đã mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam, đưa nước ta từ một nước thuộc địa trở thành một nước độc lập dưới chế độ dân chủ cộng hòa, đưa nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người dân độc lập, tự do làm chủ nước nhà. Tuy nhiên, do tình hình lịch sử lúc bấy giờ: Tài chính đất nước thì kiệt quệ, dân trí thì lạc hậu (90% mù chữ), nạn đói hoành hành, thù trong giặc ngoài đang nhăm nhe lật đổ chính quyền cách mạng còn non trẻ… Có thể nói vận mệnh của Tổ quốc như “ngàn cân treo sợi tóc”.

Để giữ vững được chính quyền cách mạng, để xây dựng được chính quyền vững mạnh, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định cần phải tìm người hiền tài để giúp dân, giúp nước. Do đó, Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã ra Sắc lệnh số 14/SL/8-9-1945 về cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên để bầu Quốc hội. Bản Sắc lệnh đã khẳng định yêu cầu bức thiết của Tổng tuyển cử, đồng thời khẳng định chúng ta có đủ cơ sở pháp lý, điều kiện khách quan và chủ quan để tiến hành cuộc Tổng tuyển cử đó. Bản Sắc lệnh gồm 7 điều, quy định: “Trong một thời hạn hai tháng kể từ ngày ký Sắc lệnh này sẽ mở cuộc Tổng tuyển cử để bầu quốc dân đại hội” (Điều 1); “Tất cả công dân Việt Nam, cả trai và gái, từ 18 tuổi trở lên, đều có quyền tuyển cử và ứng cử, trừ những người đã bị tước mất công quyền và những người trí óc không bình thường” (Điều 2); “Một Uỷ ban để dự thảo thể lệ cuộc Tổng tuyển cử sẽ được thành lập” (Điều 5); “Để dự thảo một bản Hiến pháp đệ trình Quốc hội, một Uỷ ban khởi thảo Hiến pháp 7 người sẽ thành lập” (Điều 6).

Ngày 16/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh ấn định thể lệ cuộc Tổng tuyển cử. Tuy còn một số cán bộ tỏ ra lo lắng vì trình độ nhân dân ta còn thấp, năng lực tổ chức yếu, kinh nghiệm chưa có, hơn nữa ở miền Bắc bè lũ phản động đang hè nhau phá phách; ở miền Nam tình hình chiến sự đang lan rộng, nhưng với lòng tin tuyệt đối vào nhân dân, Bác vẫn quyết định: “Phải bầu ngay Quốc hội càng sớm, càng tốt. Bên trong thì nhân dân tin tưởng thêm vào chế độ của mình. Trước thế giới, Quốc hội do dân bầu sẽ có một giá trị pháp lý không ai có thể phủ nhận”.

Tiếp đó, Chính phủ lâm thời đã ban hành các Sắc lệnh để xúc tiến công việc chuẩn bị cụ thể cho việc Tổng tuyển cử như: Sắc lệnh số 34/SL ngày 20-9-1945, thành lập Uỷ ban dự thảo Hiến pháp gồm có: Hồ Chí Minh, Vĩnh Thụy, Đặng Thai Mai, Vũ Trọng Khánh, Lê Văn Hiến, Nguyễn Lương Bằng, Đặng Xuân Khu; Sắc lệnh số 39/SL ngày 26-9-1945 về thành lập Uỷ ban dự thảo thể lệ cuộc Tổng tuyển cử gồm 9 người, trong đó có đại diện của các ngành, các giới.

Ngày 17/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 51/SL quy định thể lệ Tổng tuyển cử gồm 12 khoản, 70 điều. Trong đó, quy định cuộc Tổng tuyển cử phải được tiến hành theo lối phổ thông đầu phiếu bầu cử trực tiếp và bí mật, đồng thời ấn định thời gian Tổng tuyển cử vào ngày 23/12/1945; Sắc lệnh số 71 và Sắc lệnh số 72 để sửa đổi, bổ sung Sắc lệnh 51 về thủ tục ứng cử; bổ sung số đại biểu được bầu cho một số tỉnh để nâng tổng số đại biểu Quốc hội lên 330 đại biểu. Để tạo điều kiện cho những người có quyền ứng cử và có nguyện vọng ứng cử có đủ thời gian ứng cử và vận động tuyển cử.

Với niềm tin vào Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhân dân ta đã một lòng ủng hộ cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên của dân tộc. Nhiều người có tài, có đức xung phong ra ứng cử hoặc được quần chúng giới thiệu ra ứng cử. Danh sách các cử tri và ứng cử viên được hoàn thành và niêm yết công khai. Quần chúng sôi nổi trao đổi, tranh luận, chất vấn nhằm lựa chọn được những người xứng đáng nhất làm đại diện của mình, hạn chế tới mức cao nhất những phần tử cơ hội lợi dụng dịp Tổng tuyển cử để tranh giành quyền chức. Tại các địa phương, nhân dân ta nô nức kéo về trụ sở chính quyền các tỉnh thành, huyện lỵ mít tinh hoan nghênh Tổng tuyển cử và ủng hộ Chính phủ Hồ Chí Minh. Không chỉ ở các tỉnh thành mà ở cả các bản làng xa xôi hẻo lánh cũng nô nức rộn ràng tiếng cồng chiêng cổ động cho Tổng tuyển cử. Hay ở các đất nước như Pháp, Thái Lan, Lào… đồng bào xa xứ của ta cùng mít tinh, hội họp, gửi điện tín, ủng hộ Tổng tuyển cử. Có thể nói cả dân tộc như hừng hực sức sống trước ngày hội của non sông.

Ngày 5/1/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra Lời kêu gọi quốc dân đi bỏ phiếu. Toàn văn như sau:

“Ngày mai mồng 6 tháng giêng năm 1946.

Ngày mai là một ngày sẽ đưa Quốc dân ta lên con đường mới mẻ.

Ngày mai là một ngày vui sướng của đồng bào ta, vì ngày mai là ngày Tổng tuyển cử, vì ngày mai là một ngày đầu tiên trong lịch sử Việt Nam mà nhân dân ta bắt đầu hưởng dụng quyền dân chủ của mình.

Ngày mai, dân ta sẽ tỏ cho các chiến sĩ ở miền Nam rằng: Về mặt trận quân sự, thì các chiến sĩ dùng súng đạn mà chống quân thù. Về mặt chính trị, thì nhân dân dùng lá phiếu mà chống với quân địch. Một là phiếu cũng có sức lực như một viên đạn.

Ngày mai, Quốc dân ta sẽ tỏ cho thế giới biết rằng dân Việt Nam ta đã:

Kiên quyết đoàn kết chặt chẽ,

Kiên quyết chống bọn thực dân,

Kiên quyết tranh quyền độc lập.

Ngày mai dân ta sẽ tự do lựa chọn và bầu ra những người xứng đáng thay mặt cho mình, và gánh vác việc nước.

Ngày mai, người ra ứng cử thì đông, nhưng số đại biểu thì ít, lẽ tất nhiên, có người được cử, có người không được cử.

Những người trúng cử, sẽ phải ra sức giữ vững nền độc lập của Tổ quốc, ra sức mưu sự hạnh phúc cho đồng bào. Phải luôn luôn nhớ và thực hành câu: Vì lợi nước, quên lợi nhà. Vì lợi chung, quên lợi riêng.

Phải làm cho xứng đáng với đồng bào, cho xứng đáng với Tổ quốc.

Người không trúng cử cũng không nên ngã lòng. Mình đã tỏ lòng hăng hái với nước, với dân, thì luôn luôn phải giữ lòng hăng hái đó. Ở trong Quốc hội hay ở ngoài Quốc hội, mình cũng cứ ra sức giúp ích nước nhà. Lần này không được cử, ta cứ gắng làm cho quốc dân nhận rõ tài đức của ta, thì lần sau quốc dân nhất định cử ta.

Ngày mai, tất cả các bạn cử tri, đều phải nhớ đi bầu cử. Ngày mai, mỗi người đều nên vui vẻ hưởng quyền lợi của một người dân độc lập, tự do”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh thực hiện quyền bầu cử

Ngày 6-1-1946, ngay từ 6 giờ sáng, Hồ Chủ tịch đã xuất hành làm nhiệm vụ công dân của mình ở thùng phiếu số 10 phố Hàng Vôi. Người trình thẻ cử tri, nhận phiếu bầu, ra bàn ngồi ghi rồi gấp phiếu lại ngay ngắn, cẩn thận bỏ vào thùng phiếu. Sau đó, Người đến thăm một số phòng bỏ phiếu ở phố Hàng Bạc, Hàng Gai, Hàng Trống, Thụy Khuê, làng Hồ Khẩu, Ô Đông Mác. Buổi trưa, Người ghé thăm các cháu thiếu nhi đang đi cổ động cho Tổng tuyển cử ở phố Lò Đúc. Quốc hội khóa I đã bầu ra được tổng số đại biểu là 403, gồm 333 đại biểu được bầu chính thức. Bắc bộ có 152 đại biểu, Trung bộ có 108 đại biểu, Nam bộ có 73 đại biểu và đặc thù có 70 đại biểu không thông qua bầu cử. Chủ tịch Hồ Chí Minh được 98,4% số phiếu bầu. Kết quả này là một bằng chứng về khát vọng độc lập, tự chủ của dân tộc ta và uy tín tuyệt đối của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong toàn thể nhân dân Việt Nam. Về thành phần xã hội có trí thức, nông dân, công kỹ nghệ gia, thợ thuyền, buôn bán. Về tuổi tác, từ 18 – 70 tuổi. Thời gian Quốc hội khóa I hoạt động kéo dài đến ngày 15/4/1960. Qua hơn 14 năm đầy thử thách, cam go, Quốc hội đã giành được nhiều thắng lợi to lớn.

Thắng lợi của Tổng tuyển cử đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã khẳng định sự lãnh đạo của Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng như tinh thần yêu nước của nhân dân ta, là dấu mốc phát triển nhảy vọt đầu tiên về thể chế dân chủ của nước Việt Nam, mở ra triển vọng của một thời kỳ mới, thời kỳ đất nước có một Quốc hội, một Chính phủ thống nhất và một hệ thống chính quyền hoàn toàn đầy đủ danh nghĩa về mặt pháp lý để đại diện cho nhân dân Việt Nam về đối nội và đối ngoại. Đã 67 năm trôi qua kể từ mùa xuân năm ấy của ngày hội non sông nhưng giá trị lịch sử và ý nghĩa của cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên vẫn còn nguyên vẹn như thủa nào, điều ấy đã và đang được các thế hệ kế thừa và phát huy những thành quả mà Đảng, Nhà nước và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại đã gây dựng lên.

Kim Yến
bqllang.gov.vn

Bác từ trong phòng ghi phiếu quay ra, trên tay Bác cầm lá phiếu, Bác chững chạc đi thẳng đến hòm bỏ phiếu, lúc này ai nấy đều căng mắt nhìn bàn tay Bác bỏ lá phiếu đầu tiên vào hòm phiếu. Khi Bác Hồ bỏ phiếu, tôi đã may mắn chụp được, sau này chính bức ảnh Bác Hồ bỏ phiếu là độc nhất vô nhị chỉ mình tôi là tác giả chụp.

Những nghệ sĩ nhiếp ảnh có vinh dự được chụp ảnh Hồ Chủ tịch không nhiều, trong đó phải kể đến tên tuổi như Đinh Đăng Định, Vũ Đăng Năng, Vũ Đình Hồng, Kim Côn… Ngoài ra còn có số phóng viên nhiếp ảnh Thông tấn xã Việt Nam, các tờ báo Trung ương và Đài Tiếng nói Việt Nam. Phóng viên nhiếp ảnh Báo Tiền Phong Mai Nam là người có nhiều dịp được gần và chụp ảnh cho Bác Hồ, hiện tại ông còn lưu giữ bộ ảnh rất quý giá chụp Hồ Chủ tịch với gần 200 bức hình được nghệ sĩ Mai Nam gìn giữ như một báu vật.

Nghệ sĩ Mai Nam kể lại: Có một kỷ niệm cách đây đã hơn 50 năm, tôi vẫn còn nhớ mãi, đó là lần tôi bấm máy chụp bức ảnh Hồ Chủ tịch – Người công dân số 1 bỏ lá phiếu đầu tiên Quốc hội khóa II ngày 8/5/1960.

Sáng sớm ngày 8/5/1960, tôi đến cơ quan Báo Tiền Phong thì được tòa soạn giao nhiệm vụ đến điểm bỏ phiếu số 1 phố Cửa Bắc số nhà 67 (nay là Trường Trung học phổ thông Cửa Bắc, Hà Nội) có các vị lãnh đạo Nhà nước đến bỏ phiếu (không nói có Bác Hồ vì để giữ bí mật). Đúng 7h sáng tôi có mặt tại điểm bỏ phiếu. Không khí nơi đây như một ngày hội, băng rôn, cờ, hoa đỏ rực, hai bên cổng vào quần chúng nhân dân, thanh niên ai nấy quần áo chỉnh tề đang chờ đón giờ phút trọng đại đang đến gần.

Chủ tịch Hồ Chí Minh bỏ phiếu bầu đại biểu Quốc hội khóa II (1960)

Một lúc sau thì thấy Bác Hồ xuất hiện, cùng đi có ông Trần Danh Tuyên là Bí thư Thành ủy Hà Nội lúc bấy giờ đi vào trong khu nhà bỏ phiếu. Lúc này mọi tầng lớp nhân dân đều xôn xao vui mừng phấn khởi lần đầu tiên nhìn thấy vị lãnh tụ kính yêu đến bỏ phiếu ở khu vực mình, tiếng vỗ tay không ngớt, có nhiều người từ vòng ngoài cũng cố chen vào tận trong để tận mắt ngắm nhìn Bác Hồ kính yêu.

Tâm trạng tôi lúc này cũng hòa cùng không khí vui tươi với mọi người và tự hào là người vinh dự được giao trọng trách chụp ảnh cho Người bỏ lá phiếu đầu tiên, vị lãnh đạo Nhà nước cao nhất tại điểm bỏ phiếu số một này. Có sự may mắn lần này tôi được Tòa báo giao cho chiếc máy ảnh mới nguyên của Tiệp Khắc tặng cho Trung ương Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam, sau Trung ương Đoàn tặng lại cho Báo Tiền Phong và tôi là người được sử dụng đầu tiên. Máy chụp cỡ phim 6×6.

Khi Bác Hồ và các vị lãnh đạo thành phố đi vào khu bỏ phiếu, tôi đã bấm được mấy kiểu ảnh cho đến khi Bác khuất trong phòng ghi phiếu thì thấy anh Văn Lượng – Phóng viên Thông tấn xã Việt Nam  và anh Phan Trọng Quỳ, nhà quay phim tài liệu Xưởng phim Việt Nam xuất hiện. Tất cả chỉ có ba người chúng tôi, các phóng viên báo khác không thấy ai cả.

Có một tình tiết làm tôi nhớ đến tận bây giờ về công việc tác nghiệp của cánh nhà báo cũng lắm chuyện cười ra nước mắt: Chúng tôi cùng mọi tầng lớp nhân dân đều hồi hộp chờ đợi Bác từ trong phòng ghi phiếu quay ra, trên tay Bác cầm lá phiếu, Bác chững chạc đi thẳng đến hòm bỏ phiếu, lúc này ai nấy đều căng mắt nhìn bàn tay Bác bỏ lá phiếu đầu tiên vào hòm phiếu.

Tôi thấy anh Văn Lượng – Phóng viên Thông tấn xã Việt Nam  nhảy ngay lên chiếc ghế mà trước đó anh Phan Trọng Quỳ đã chuẩn bị đồ nghề, đặt máy quay phim chỉ chờ lúc Bác quay ra là bấm máy. Anh Văn Lượng vừa nhảy lên ghế định giơ máy ảnh lên chụp, không hiểu sao chiếc ghế đổ làm anh Văn Lượng ngã chổng kềnh, may là có số người chung quanh kịp đỡ, không thì cả người và máy ảnh sẽ không biết xảy ra chuyện gì…

Tại Quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội, thanh niên và nhân dân Thủ đô Hà Nội mít tinh, nồng nhiệt chào mừng các vị lãnh đạo Quốc hội và Nhà nước vừa đắc cử tại Quốc hội khóa II. Ảnh: Mai Nam

Khi Bác Hồ bỏ phiếu, tôi may mắn chụp được, sau này chính bức ảnh Bác Hồ bỏ phiếu là độc nhất vô nhị chỉ mình tôi là tác giả chụp. Khi rời điểm bỏ phiếu, tôi đạp xe ngay về Tòa soạn báo (lúc này Báo Tiền Phong ở tòa nhà Bệnh viện Hoàng Thụy Ba, phố Phùng Hưng bây giờ) để tráng phim. Khi tráng xong phim treo lên dây, nhìn thấy phim trong vắt, hình ảnh Bác Hồ hiện lên rất rõ, tôi mới thở phào nhẹ nhõm.

Kinh nghiệm cho thấy kể cả những người cầm máy lâu năm khi chụp máy phim cũng không thể tin tưởng 100% những bức ảnh vừa chụp không có sự cố. Với tôi lại là lần đầu sử dụng chiếc máy ảnh mới bằng phim 6×6, tác nghiệp trong hoàn cảnh sự kiện quan trọng làm gì không có cảm giác hồi hộp.

Phim vừa tráng xong còn treo trên dây thì tôi nhận được cú điện thoại từ Thông tấn xã Việt Nam: Mai Nam phóng ngay cho tôi một tấm ảnh 13×18 để phát cho các Báo. Vì yêu cầu gấp mà phim vẫn còn ướt, sau tôi nghĩ ra sáng kiến nhúng vào cồn lau khô rồi đưa lên máy phóng 2 tấm ảnh cỡ 13×18, tôi giữ một tấm để đăng ngay trên Báo Tiền Phong, còn một tấm gửi cho Thông tấn xã Việt Nam.

Về sau có vài tờ báo xin lại tấm ảnh Bác Hồ đang bỏ phiếu, tôi mang phim ra làm thì phim đã bị chảy do tội tôi nhúng phim vào cồn, tôi lại nhờ Thông tấn xã Việt Nam chụp lại bức ảnh để lấy phim phóng ra ảnh. (Như vậy bức hình Bác Hồ tôi chụp lúc Bác bỏ phiếu có hai phim – một phim chảy hỏng và một phim chụp lại qua ảnh).

Sau này bức ảnh tôi chụp Bác đang bỏ phiếu đã được anh em đồng nghiệp đánh giá rất cao ở thời điểm đúng lúc Bác đang bỏ 2/3 lá phiếu, nếu chụp sớm quá cũng không được mà bấm máy chậm lá phiếu đã vào thùng rồi thì mất tính chất thời sự, ngoài ra trên thùng phiếu còn rõ chữ ngày 8/5/1960.

Trên đây là câu chuyện tôi kể lại một kỷ niệm trong đời cầm máy chụp được bức ảnh vị Chủ tịch nước bỏ phiếu trong ngày bầu cử Quốc hội khóa II năm 1960 đối với tôi là niềm vinh dự và tự hào.

Duy Ngọc
Theo http://www.cand.com.vn
Thu Hiền (st)
bqllang.gov.vn

Trong phiên họp Quốc hội kỳ họp thứ 2, Quốc hội khoá I, ngày 31/10/1946, sau khi được Quốc hội giao trách nhiệm đứng ra thành lập Chính phủ mới, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Giờ tôi xin tuyên bố trước Quốc hội, trước quốc dân và trước thế giới rằng: Hồ Chí Minh không phải là kẻ “tham quyền cố vị”. Chính phủ sau đây phải là Chính phủ toàn dân đoàn kết và tập hợp nhân tài không đảng phái.

Tuy trong quyết nghị không nói đến không nêu lên hai chữ liêm khiết, tôi cũng xin tuyên bố trước Quốc hội, trước quốc dân và trước thế giới: Chính phủ sau đây phải là một Chính phủ liêm khiết…”. Đó là lời tuyên bố dõng dạc, công khai của người đứng đầu một Chính phủ độc lập đầu tiên của nước Việt Nam trước quốc dân đồng bào, trước Quốc hội và trước cả toàn thế giới.

Tôi có cảm giác, tất cả các đại biểu Quốc hội trong phòng họp sau khi nghe lời tuyên bố này của Chủ tịch Hồ Chí Minh thì không có lý do gì để không tin tưởng vào người đứng đầu Chính phủ cũng như vào Chính phủ mà Hồ Chí Minh là vị Chủ tịch đầu tiên.

Ảnh Tư liệu

Những gì Bác Hồ nói trong buổi ra mắt Chính phủ giữa lúc nền độc lập Việt Nam mới tròn một năm tuổi là những cam kết về một Chính phủ sẽ trong sạch, liêm khiết, làm việc, đoàn kết và tập hợp lực lượng rộng rãi nhất. Nên nhớ, đó là thời điểm rất khó khăn của cách mạng Việt Nam, khi quân Tàu vào giải giáp quân Nhật thất trận đang gây ra một cơn bão những điều tệ hại ở miền Bắc Việt Nam, còn ở miền Nam Việt Nam, quân Pháp núp sau bóng Đồng minh đang quay trở lại hòng xâm chiếm nước ta một lần nữa.

Chính phủ do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu lúc ấy là một Chính phủ kiến quốc nhưng cũng là Chính phủ chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc kháng chiến sẽ lâu dài và gian khổ nếu nền hoà bình không được cứu vãn. Trong tình thế cực kỳ khó khăn, giữa một Quốc hội tập hợp nhiều đảng phái và không phải đã tìm ra ngay tiếng nói chung, thì lời tuyên bố dõng dạc, mạnh mẽ, đầy sức thuyết phục của Bác Hồ đã khiến cả Quốc hội đứng sát lại gần nhau, khiến quốc dân đồng bào tin tưởng và phấn khởi, khiến thế giới nhìn vào một nước Việt Nam độc lập non trẻ với cái nhìn tôn trọng.

Đó là lần đầu tiên mà hai chữ “liêm khiết” được người đứng đầu chính phủ Việt Nam công khai nhấn mạnh đến như thế! Là lần đầu tiên người đứng đầu Chính phủ công khai rằng mình không “tham quyền cố vị”. Là lần đầu tiên người đứng đầu Chính phủ nhấn mạnh đến tính chất tập hợp, đoàn kết toàn dân và trọng dụng nhân tài không đảng phái của Chính phủ mới.

Một Chính phủ như thế là một bảo đảm bằng “vàng” cho tinh thần đoàn kết dân tộc trong lúc đất nước cần nhất sự đoàn kết và thống nhất lực lượng nhằm kiến quốc và bảo vệ Tổ quốc. Bản lĩnh Hồ Chí Minh, sức mạnh công khai Hồ Chí Minh, sự liêm khiết tận nguồn Hồ Chí Minh đã khiến lời tuyên bố ấy trước Quốc hội trở thành lời thề của Chính phủ mới. Và trở thành lời thề của Quốc hội, của toàn thể quốc dân đồng bào.

Xin hãy tưởng tượng xem, không khí trên toàn cõi Việt Nam như thế nào khi người dân được nghe vị đứng đầu nhà nước, đứng đầu Chính phủ tuyên bố về bản chất của Chính phủ mới thuyết phục đến như vậy! Và đó còn là bài học, là một thông điệp mà Bác Hồ muốn gửi tới Quốc hội, Chính phủ và toàn dân Việt Nam hôm nay: Dân chủ, công khai, liêm khiết, đoàn kết và làm việc hết mình vì dân vì nước./.

Theo baoquangngai.com.vn
Huyền Trang (st)
bqllang.gov.vn