QĐND – Chiến thắng “Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không” là chiến thắng của cuộc chiến tranh nhân dân chống lại cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân đối với miền Bắc. Trong chiến thắng đó, những đóng góp của lực lượng dân quân tự vệ (DQTV) có ý nghĩa rất quan trọng. Trên mọi mặt trận, từ chiến đấu, phục vụ chiến đấu, lao động sản xuất, bảo đảm giao thông, làm nhiệm vụ hậu bị… vị trí, vai trò chiến lược và khả năng to lớn của lực lượng DQTV được thể hiện rõ nét.

Chỉ bằng súng bộ binh nhưng với tinh thần chiến đấu dũng cảm, kiên cường, mưu trí, sáng tạo, lực lượng DQTV đã bắn rơi nhiều máy bay Mỹ, bắt sống giặc lái. Trong Chiến dịch “Điện Biên Phủ trên không”, lực lượng bắn máy bay của DQTV miền Bắc đã triển khai 356 trận địa. Đặc biệt, biết trước mưu đồ của địch từ tháng 6-1972, thành phố Hà Nội đã thành lập 8 đại đội tự vệ tập trung. Mỗi khu phố trong nội thành tổ chức một đại đội DQTV pháo phòng không 100mm (hoàn toàn thoát ly sản xuất) để tăng cường hỏa lực bắn máy bay địch. Mỗi huyện ở ngoại thành tổ chức một đại đội bộ binh tập trung, trang bị đủ súng đạn, làm nhiệm vụ cơ động chiến đấu trên địa bàn huyện… Hệ thống trận địa bắn máy bay bay thấp của DQTV trên địa bàn Hà Nội được tổ chức thành 62 trận địa trực chiến, bố trí sát mục tiêu bảo vệ. Những cơ quan, xí nghiệp, trong nội thành còn có từ 70 tự vệ trở lên tổ chức các đơn vị chiến đấu trang bị súng máy cao xạ cơ động đánh địch nhưng không hoàn toàn thoát ly sản xuất. Các cơ quan xí nghiệp có dưới 70 tự vệ được trang bị súng bộ binh làm nhiệm vụ chiến đấu tại chỗ và là lực lượng xung kích trong khắc phục hậu quả bom, đạn địch. ở ngoại thành, dân quân, du kích mỗi thôn xã đều chia thành ba bộ phận gồm: Chiến đấu cơ động được trang bị súng máy cao xạ; chiến đấu tại chỗ được trang bị súng bộ binh và phục vụ chiến đấu… Không chỉ sử dụng súng bộ binh, các đơn vị DQTV đã sử dụng pháo cao xạ từ 14,5mm, 12, 7mm đến 37mm…

Lực lượng tự vệ và công nhân đường sắt (Hà Nội) sửa chữa, khôi phục đường tàu bị bom Mỹ phá hủy. Ảnh tư liệu

Tuy vũ khí trang bị thô sơ, lực lượng không nhiều nhưng do được tổ chức chặt chẽ, bố trí hợp lý, đồng thời làm tốt công tác phòng không nhân dân nên lực lượng DQTV đã cùng với quân và dân miền Bắc hình thành một thế trận phòng không rộng khắp nhiều tầng, nhiều lớp, tạo lưới lửa dày đặc, có thể đánh địch từ nhiều hướng, nhiều tầm cao khác nhau, làm hạn chế ưu thế tính năng, tác dụng của các loại vũ khí trang bị, phương tiện chiến tranh hiện đại của không quân Mỹ, vô hiệu hóa nhiều thủ đoạn thâm độc, tinh vi, xảo quyệt của chúng. Nhiều trận đánh xuất sắc đã được các đơn vị DQTV thực hiện, điển hình là cụm súng máy 14, 5mm của tự vệ Nhà máy Cơ khí Mai Động (Hà Nội) phối hợp với các lực lượng bắn rơi tại chỗ một máy bay F -111A bằng 21 viên đạn; Trung đội dân quân xã Hợp Hòa (Hòa Bình) đã bắt sống 2 tên giặc lái Mỹ là tên thiếu tá William Winson và đại úy Robert David Raybanger, bắn cháy một máy bay trực thăng; Dân quân xã Xuân Sơn, huyện An Thụy (Hải Phòng) phối hợp với bộ đội pháo cao xạ bắn rơi tại chỗ một máy bay A -6… Sau 12 ngày đêm của chiến dịch, quân và dân ta đã chiến đấu dũng cảm, bắn rơi 81 máy bay địch, trong đó có 34 B -52 và 5 F -111. Số máy bay địch bị lực lượng phòng không nhân dân mà nòng cốt là DQTV bắn rơi là 22 chiếc, trong đó có một chiếc B -52 và 4 chiếc F -111… Có thể nói đây là chiến công hết sức oanh liệt của DQTV Việt Nam, góp phần đánh bại mưu đồ đen tối, thủ đoạn thâm độc, hành động tàn bạo của kẻ thù.

Do trước đó chưa có chiếc B -52 nào bị bắn rơi tại chỗ nên khi bước vào cuộc không kích tháng 12-1972, bọn giặc lái Mỹ còn chủ quan, huyênh hoang rằng: “Bay vào Hà Nội chỉ như cuộc dạo chơi trong đêm phương Đông, ở độ cao 10.000m, đối phương không thể với tới, các bạn chỉ cần ấn nút rồi trở về căn cứ an toàn, sạch sẽ”. Nhưng rồi sau này chính những giặc lái Mỹ đã thú nhận rằng họ rất lo lắng, hoảng sợ khi phải thực hiện các chuyến bay leo thang đánh phá miền Bắc Việt Nam. Đặc biệt để đánh phá trúng mục tiêu, máy bay Mỹ phải bay thấp. Nhưng khi bay thấp lại vấp phải lưới lửa phòng không của lực lượng DQTV Việt Nam, vì thế chúng rất lo sợ. Cũng chính các phi công Mỹ phải than vãng rằng: Mỗi viên đạn súng trường, cũng có tác dụng như một nhát búa tạ” giáng vào máy bay của chúng… Như vậy, có thể thấy lưới lửa phòng không tầng thấp mà lực lượng DQTV tạo ra đã góp phần quan trọng hạn chế đáng kể sự phá hoại của không quân Mỹ đối với miền Bắc Việt Nam. Cùng với chiến đấu dũng cảm, bắn rơi nhiều máy bay Mỹ, lực lượng dân quân tự vệ đã bắt sống hầu hết số phi công nhảy dù xuống miền Bắc.

DQTV các địa phương miền Bắc còn tích cực làm nhiệm vụ phục vụ chiến đấu, chủ động tiếp đạn, cứu thương, cấp dưỡng, đóng góp hàng triệu ngày công xây dựng, củng cố trận địa, sân bay bị địch ném bom và làm đường cơ động chi viện kịp thời cho các đơn vị bộ đội chủ lực, nhất là các đơn vị phòng không. Tự vệ các công ty cầu đường bám trụ trên các trục tuyến giao thông, phối hợp với các lực lượng giải tỏa các chướng ngại, tháo gỡ, xử lý hàng chục nghìn quả bom các loại để giải phóng mặt đường, bảo đảm giao thông thông suốt trong mọi tình huống….

Lực lượng DQTV đã có những đóng góp to lớn trong công tác phòng không nhân dân. Đặc biệt để hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do bom đạn địch gây ra cho nhân dân, lực lượng DQTV đã vận động và tổ chức cho hàng chục vạn người sơ tán khỏi các thành phố, thị xã, đào hàng chục vạn hố cá nhân, hàng nghìn hầm tập thể… Tuy đã trở thành chiến trường nóng bỏng, song cùng với quân và dân miền Bắc, lực lượng DQTV vẫn hoàn thành nghĩa vụ của hậu phương lớn đối với tiền tuyến lớn miền Nam, sức người, sức của chi viện cho chiến trường miền Nam vẫn được vận chuyển theo kế hoạch.

Công tác giữ gìn trật tự trị an trong điều kiện đất nước có chiến tranh cũng là một nhiệm vụ rất quan trọng. Nhận thức rõ điều đó, lực lượng DQTV đã tích cực phối hợp cùng lực lượng công an triển khai nhiều biện pháp hữu hiệu giữ vững an ninh trật tự tại cơ sở. Có DQTV phối hợp, giúp đỡ, lực lượng công an đã phát hiện kịp thời, đấu tranh có hiệu quả với các loại tội phạm, nhất là bọn phản động, biệt kích, thám báo, gián điệp…

Những chiến công mà các chiến sĩ “sao vuông” lập được trên các mặt trận đã góp phần quan trọng vào thắng lợi chung của quân và dân cả nước trong Chiến dịch “Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không” năm 1972 – một trang sử hào hùng, mốc son chói lọi trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất nước nhà.

PHÙNG KIM LÂN
qdnd.vn