QĐND – Thắng lợi của chiến dịch “Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không” bắt nguồn từ một trong những yếu tố là ta không bị bất ngờ về chiến lược và chiến dịch. Bác Hồ đã nhận định, Mỹ chỉ chấp nhận thua khi chúng thua trên bầu trời Hà Nội, sau khi đã sử dụng loại vũ khí không quân hiện đại nhất: Máy bay B-52.

Thực hiện sự chỉ đạo của Bác Hồ, Quân chủng Phòng không-Không quân tích cực, chủ động nghiên cứu cách đánh máy bay B-52; nêu cao tinh thần cảnh giác, mưu trí, sáng tạo, thường xuyên theo dõi, nắm tình hình chiến trường; tổ chức canh trực chặt chẽ, không để sót lọt mục tiêu trên không. Tinh thần cảnh giác được quán triệt đến mọi cán bộ, chiến sĩ phòng không, nhất là lực lượng ra-đa cảnh giới, canh trực bầu trời.

Sau khi nắm được thông tin tình báo vào ngày 14-12-1972, Tổng thống Mỹ Ních-xơn đã phê chuẩn Kế hoạch tập kích bằng không quân chiến lược vào Hà Nội và Hải Phòng, Quân chủng Phòng không-Không quân đã xây dựng và được Bộ phê duyệt kế hoạch tác chiến phòng không, đặc biệt là chống máy bay ném bom chiến lược B-52. Ngày 18-12-1972, Sư đoàn Phòng không 361 nhận được điện chỉ đạo của Sở chỉ huy Quân chủng nhận định, máy bay B-52 của không quân Mỹ đánh vào Hà Nội.

Tôi làm nhiệm vụ trực ban tác chiến hôm đó báo cáo với Sở chỉ huy Sư đoàn. Ngay sau đó, chỉ huy sư đoàn lệnh cho các đơn vị vào cấp 1, đến 19 giờ ngày 18-12-1972, toàn sư đoàn đã vào cấp 1 với trạng thái chiến đấu cao nhất. Liên tục từ đó, Bộ Quốc phòng, Quân chủng và Chỉ huy sư đoàn có điện gửi tới các đơn vị thông báo tình hình, quán triệt theo dõi và bám sát mục tiêu trên không, đặc biệt là phát hiện máy bay B-52 sớm nhất. Lúc 19 giờ 15 phút ngày 18-12-1972, Đại đội 45, Trung đoàn Ra-đa 291 phát hiện và thông báo: “Máy bay B-52 tiến ra miền Bắc”. Như vậy, ta đã phát hiện máy bay B-52 oanh tạc Hà Nội sớm hàng chục phút.

Khi nhận được thông tin lúc 20 giờ 13 phút ngày 18-12-1972, Tiểu đoàn 59 của Trung đoàn Tên lửa 261 do Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Thăng chỉ huy phóng 2 quả đạn bắn rơi tại chỗ chiếc máy bay B-52 đầu tiên trên bầu trời Hà Nội, rơi tại cánh đồng Chuôm thuộc xã Phủ Lỗ, huyện Đông Anh, cách trận địa gần 10km. Cả Sở chỉ huy chúng tôi reo lên vui sướng khiến Sư đoàn trưởng phải nhắc mọi người vào vị trí chiến đấu.

Như vậy, chúng ta đánh thắng chiến dịch tập kích bằng không quân chiến lược của Mỹ vào Hà Nội, Hải Phòng là nhờ sự chủ động chuẩn bị, không để bị bất ngờ, bố trí lực lượng phù hợp, cách đánh sáng tạo và bảo đảm vũ khí trang bị kỹ thuật tốt, phát huy được sức mạnh tổng hợp của các lực lượng phòng không và của toàn dân.

NHẬT QUANG (Ghi theo lời kể của đồng chí Trần Minh Lương, nguyên trợ lý tác chiến Sư đoàn Phòng không 361).
qdnd.vn