Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không:

Kỳ 3: Tên lửa lập công

QĐND Online – Với một kế hoạch tỉ mỉ, và “vỏ bọc” chắc chắn cho lũ B-52, Lầu Năm Góc bảo đảm như đinh đóng cột với các phi công Mỹ rằng: “Các bạn bay vào Hà Nội như một cuộc dạo chơi đêm phương Đông”; rằng: “Ở độ cao trên 10.000m, đối phương không thể nào với tới, các bạn chỉ cần bấm nút rồi trở về căn cứ an toàn, sạch sẽ!”.

Thế nhưng thực tế diễn ra trên bầu trời Hà Nội, Hải Phòng đã hoàn toàn trái ngược với mong đợi của các nhà cầm quyền Mỹ. Ra-đa của chúng ta không bị mù, thông tin liên lạc của chúng ta không bị gián đoạn, hệ thống phòng không của ta không bị vô hiệu hóa… Ngay đêm hôm đó, Hà Nội đã trả lời bằng chiến công đầu xuất sắc, bắn rơi 3 “pháo đài bay” B-52, có 2 chiếc rơi tại chỗ.

Trận đầu thắng lợi

Từ cuối tháng 9-1972, các đơn vị tên lửa của Sư đoàn Phòng không Hà Nội đã nghiêm túc luyện tập cách đánh B-52 theo hướng dẫn của cuốn “Cẩm nang bìa đỏ”. Tiểu đoàn 59 (Trung đoàn 261) được bố trí tại trận địa Cổ Loa, Đông Anh, để bảo vệ TP Hà Nội. Cùng với luyện tập theo tài liệu, đơn vị còn tích cực đặt ra các tình huống giả định để kíp chiến đấu điều khiển vũ khí thành thạo. Nếu B-52 xuất hiện, các thành phần có thể đưa ra các thông số nhanh, chính xác, tiêu diệt được mục tiêu.

Kíp trực ban chiến đấu ngày 18-12-1972 của Tiểu đoàn 59 gồm: Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Thăng, Chính trị viên Vũ Văn Đương, các trắc thủ Nguyễn Văn Linh, Lê Xuân Tứ, Nguyễn Văn Độ và sĩ quan điều khiển Dương Văn Thuận.

18 giờ, Tiểu đoàn báo động cấp 1. Các tốp B-52 bay vào đánh phá các mục tiêu ở Đông Anh, Yên Viên, Cổ Loa. Tiếng pháo cao xạ, súng máy của lực lượng phòng không rền vang. Trận chiến đấu đã bắt đầu. Trận địa Tiểu đoàn 59 nằm sát ngay trọng điểm đánh phá, đất đá tung lên nóc xe điều khiển, xe thu phát, xe chia điện…nhưng toàn bộ kíp chiến đấu vẫn vững vàng, bám máy, bám xe, bám bệ phóng, chờ lệnh đánh.

Tượng đài Chiến thắng B-52 được xây dựng tại vị trí chiếc B-52 đầu tiên bị bắn hạ ở Phù Lỗ, Đông Anh, Hà Nội. Ảnh: Thành Trung

20 giờ 13 phút, Tiểu đoàn 59 nhận được thông báo từ sở chỉ huy có một tốp B-52 đang từ hướng Tam Đảo lao xuống Đông Anh. Trung đoàn trưởng Trung đoàn 261 lệnh cho các Tiểu đoàn 94, 57 và 59 tập trung tiêu diệt tốp 671. Ngay lập tức, kíp chiến đấu Tiểu đoàn 59 phát hiện dải nhiễu có cường độ lớn, đậm đặc, ổn định. Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Thăng hạ lệnh: “Tập trung đánh tốp B-52!”

Sĩ quan điều khiển Dương Văn Thuận báo cáo: “Đã bám sát dải nhiễu B-52, phương vị 359”; các trắc thủ cũng báo cáo đã bám sát chính xác dải nhiễu. Đại đội trưởng Đại đội 2 báo cáo: “6 bệ phóng đã sẵn sàng!” Đến đúng góc tà 340, sĩ quan điều khiển phóng liền 3 quả. Đạn có điều khiển.

Đồng chí Nguyễn Chí Quang ngồi quan sát đài A-00 trên ca-bin hét vào mi-cro: “Cháy rồi, cháy rồi!”. Cùng lúc đó, 3 trắc thủ đồng loạt thông báo mất dải nhiễu. Lúc này là 20 giờ 13 phút. Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Thăng tập trung số liệu báo cáo lên Sở chỉ huy Trung đoàn.

Một giờ sau, tiểu đoàn được Chính ủy Sư đoàn Phòng không Hà Nội Trần Văn Giang thông tin chính thức là Tiểu đoàn 59 đã bắn rơi máy bay B-52 tại chỗ. Xác chiếc máy bay rơi xuống cánh đồng Chuôm, thuộc xã Phủ Lỗ, huyện Đông Anh, Hà Nội, cách trận địa chưa đầy 10km. Đây là chiếc B-52 đầu tiên bị lực lượng tên lửa bắn hạ trên bầu trời Hà Nội.

Trận đánh thần kỳ

Chúng tôi tìm đến nhà Trung tướng Nguyễn Văn Phiệt (Anh hùng LLVT nhân dân, nguyên là Phó Tư lệnh về Chính trị QC PK-KQ). Ông nguyên Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 57 (Đoàn tên lửa Thành Loa, Sư đoàn Phòng không Hà Nội). Ông lật mở tập vở đã ố vàng, ghi lại ký ức trong những trận đánh cuối tháng 12-1972.

Ông say sưa kể với chúng tôi trận đánh diễn ra đêm 20 rạng sáng 21-12-1972 (đêm thứ 3 của cuộc tập kích đường không chiến lược bằng máy bay B-52 của Mỹ vào Thủ đô Hà Nội, Hải Phòng và các vùng phụ cận). Tham gia đánh trận đêm đó có trắc thủ góc tà Ngô Ngọc Linh, trắc thủ cự ly Mè Văn Thi, trắc thủ phương vị Nguyễn Xuân Đài, sĩ quan điều khiển Nguyễn Đình Kiên (đã bắn rơi loại máy bay F-4 ngày 27-6-1972).

Kíp chiến đấu Tiểu đoàn 57 rút kinh nghiệm sau trận đánh B-52, tháng 12-1972. Ảnh tư liệu

Trước đó, đêm 20-12-1972, tình trạng thiếu đạn không chỉ xảy ra với Tiểu đoàn 57 của Nguyễn Văn Phiệt mà với nhiều Tiểu đoàn tên lửa khác tại mặt trận Hà Nội. Do vậy, mãi tới đợt chiến đấu thứ ba trong đêm, Tiểu đoàn 57 mới được lệnh đánh.

5 giờ, lệnh báo động từ Sở chỉ huy Đoàn Thành Loa được truyền xuống các trận địa. 5 phút sau, Tiểu đoàn 57 sẵn sàng chiến đấu. Máy bay Mỹ đã xuất hiện trên bảng tiêu đồ 9×9 của tiểu đoàn. Trong lúc đó, cả đơn vị chỉ còn 3 quả đạn đang sẵn sàng trên bệ phóng (xe đi nhận thêm đạn chưa về kịp). Đây là điều khiến cả kíp trăn trở suy nghĩ, tính toán. Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Văn Phiệt truyền quyết tâm cho cả kíp chiến đấu: “Dùng một đạn tên lửa tiêu diệt một B-52”.

Theo đường chì của tiêu đồ, tốp mục tiêu mang số hiệu 318 tiến rất nhanh. Trên đài 1, đài ra-đa bổ trợ đều đã có mục tiêu và xác định chắc chắn là B-52. Nguyễn Văn Phiệt ra lệnh cho 2 đài chọn dải nhiễu so sánh, xác định tính chất dải nhiễu. Dải nhiễu B-52 đã được kíp trắc thủ chọn đúng, nhanh chóng bám sát và sẵn sàng chờ lệnh. Trắc thủ góc tà Ngô Ngọc Linh theo dõi từng bước tiến một và liên tục báo cáo.

Khi B-52 vào đến cự ly 32km, Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Văn Phiệt lệnh cho sĩ quan điều khiển Nguyễn Đình Kiên phóng một đạn. Nhưng khi ấn nút đạn không rời bệ. Không để mất cơ hội, ông lệnh phóng quả 2. Đạn rời bệ nhìn rõ trên màn hiện sóng. Bắt được tín hiệu ở cự ly 28km, các trắc thủ nhanh chóng bám sát, khéo léo đưa đạn đến mục tiêu chính xác. Đạn nổ! Cả kíp trắc thủ đồng thanh hô: “Nổ! Tiêu diệt mục tiêu”. Lập tức trắc thủ NA-00 báo cáo: “Mục tiêu bốc cháy ở hướng Tây Nam”. Lúc đó là 5 giờ 9 phút.

Vui mừng trước chiến công vừa lập được, mọi người chưa kịp rút kinh nghiệm thì tiếng của chiến sĩ tiêu đồ lại vang lên “B-52, cự ly 45km”. Nguyễn Văn Phiệt lệnh cho 2 đài chọn dải nhiễu và so sánh. Sau một phút, kíp chiến đấu đã xác định mục tiêu ở cự ly 30km. Nguyễn Văn Phiệt động viên đồng đội: “Cố gắng còn một quả đạn cuối, chúng ta phải đổi lấy một B-52”. Sau khi phát sóng, mục tiêu bị bắt ở cự ly 29km. Lệnh phóng vang lên, quả đạn rời bệ, trên màn hiện sóng 2 tín hiệu dần tiến sát vào nhau và một tiếng nổ vang lên. Kíp chiến đấu lại đồng thanh hô: “Mục tiêu bị tiêu diệt”. Tiếp đó trắc thủ An-00 cũng báo “Mục tiêu bốc cháy rơi tại chỗ”. Đó là chiếc B-52 trong tốp mang số hiệu 532, rơi tại khu vực chợ Thá, gần núi Đôi (Sóc Sơn, Hà Nội), lúc 5 giờ 19 phút.

THÀNH TRUNG-NGỌC TUẤN
qdnd.vn

Từ nhận định sáng suốt đến kỳ tích trên bầu trời Hà Nội (kỳ 2)
Từ nhận định sáng suốt đến kỳ tích trên bầu trời Hà Nội (kỳ 1)