Đến nay, dù đã nhận câu trả lời về việc một quả tên lửa cũ kỹ từ những năm 1960 lại có thể kết liễu “kỳ quan kỹ thuật” ngốn hàng tỷ đô la để chế tạo, giới quân sự Mỹ vẫn chưa hết lo lắng.

Ngày 27/3/1999, giới quân sự Mỹ bàng hoàng khi nhận được tin: 20h42 (giờ Belgrade), cách phía Tây Belgrade 30 km, những mảnh vụn của một chiếc máy bay F-117A rơi xuống đất sau khi bị lực lượng phòng không Serbia xé bỏ tấm áo tàng hình “huyền thoại” và giáng đòn trừng phạt.

Đơn vị lập chiến công vang dội trên là tiểu đoàn 3, lữ đoàn tên lửa phòng không 250, có nhiệm vụ bảo vệ bầu trời thủ đô Belgrade, do đại tá Dani Zoltán chỉ huy.

Xác F-117A bị bắn rơi ở ngoại ô Belgrade. Ảnh: serbnews.com

Tiểu đoàn 3 có hơn 200 người, được trang bị các radar sục sạo và điều khiển, 4 bệ phóng tên lửa phòng không S-125 Neva (SA-3 Goa), mỗi bệ lắp 4 tên lửa.

Ngoài thành tích vang dội kể trên, tiểu đoàn 3 còn bắn rơi một chiếc F-16 và nhiều lần chiến đấu xuất sắc trong cuộc chiến 78 ngày, bẻ gãy nhiều cuộc tập kích của máy bay NATO. Trong khi đó, không quân NATO không tiêu diệt nổi một radar hay bệ phóng nào của tiểu đoàn 3.

Tàng hình không có nghĩa là vô hình

Sau 6 năm loay hoay tìm hiểu nguyên nhân, Mỹ đã nhận được câu trả lời từ đại tá Dani Zoltán, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 3. Thế nhưng, sự đơn giản trong câu trả lời từ phía Dani Zoltán khiến giới quân sự Mỹ càng thêm lo lắng.

Hệ thống tên lửa phòng không S-125 tuy cũ, song các radar bước sóng dài (tần số thấp) của nó lại phát hiện F-117A tốt hơn các radar hiện đại bước sóng ngắn (tần số cao), nhưng đó không phải là tất cả.

Theo đại tá Dani Zoltán, bí quyết hạ F-117A không chỉ gồm các biện pháp kỹ thuật mà còn ở khâu chuẩn bị chiến dịch. Đây cũng là bài học mà Việt Nam đúc rút trong quãng thời gian hơn 7 năm đối đầu với Không lực Mỹ.

Xác B-52 bị bắn hạ trên bầu trời Hà Nội. Ảnh tư liệu

Trí tuệ, nghệ thuật quân sự và ý chí của các dân tộc khao khát độc lập tự do, có thể, đã không nằm trong tính toán của người Mỹ khi họ thiết kế những máy bay hiện đại như B-52 hay F-117A.

Năm 2005, sau khi về hưu, Dani Zoltán đã tổng kết những nguyên nhân góp phần vào chiến thắng hạ gục F-117A:

– Chú trọng huấn luyện bộ đội sử dụng vũ khí, khí tài

Zoltán biết rõ từng người lính dưới quyền và hoàn toàn tin tưởng họ. Một thời gian dài trước khi NATO bắt đầu không kích, ông thường xuyên cho binh sĩ luyện tập sử dụng thành thục vũ khí, khí tài trong biên chế.

– Bảo mật thông tin liên lạc

Zoltán tổ chức hệ thống liên lạc qua cáp hữu tuyến (không dùng vô tuyến điện và điện thoại di động) và dùng giao liên chạy bộ hay đi ô tô để liên lạc nhằm tránh trinh sát điện tử của NATO nghe lén nội dung điện đàm. Vì thế, NATO không thể xác định được vị trí của tiểu đoàn 3 để chế áp bằng tên lửa chống radar HARM và bom thông minh.

– Các radar và bệ phóng liên tục thay đổi trận địa

Zoltán sử dụng một bộ phận quân số thường xuyên đi tìm kiếm các trận địa mới để triển khai đơn vị, thực hành triển khai, thu hồi và di chuyển vũ khí, khí tài.

Trong 78 ngày không kích, đơn vị đã di chuyển hơn 100.000 km. Mỗi lần rút đi, đơn vị để lại các bộ tạo giả radar và các mô hình làm bằng vật liệu sẵn có để nhử máy bay NATO đến đánh phá.

Zoltán không công khai đối đầu với máy bay ném bom để tránh bộc lộ vị trí các radar và tên lửa của đơn vị mà nằm im phục kích đón lõng để chờ cơ hội bắn rơi F-117A.

Mảnh kính buồng lái F-117 bị bắn rơi ở Serbia. Ảnh: serbnews.com

– Tổ chức hoạt động tình báo và trinh sát

Nam Tư đã cho tình báo giám sát căn cứ không quân Aviano (Italia), nơi xuất phát của đa số máy bay ném bom NATO. Khi máy bay ném bom cất cánh, các điệp viên ở gần căn cứ liền gọi điện thoại về Belgrade thông báo chủng loại, số lượng máy bay cất cánh.

Tại Serbia, mạng lưới đài quan sát được triển khai để theo dõi, thông báo máy bay NATO xâm nhập và đường bay của chúng. Nhờ vậy, Zoltán không cần bật liên tục các radar mà chỉ bật trong thời gian ngắn vào thời điểm cần thiết để tránh bị các máy bay AWACS của NATO phát hiện và điều máy bay tiêm kích tới đánh phá.

Phía Nam Tư cũng chặn thu và nghe lén được phi công NATO trao đổi với các máy bay AWACS nên biết được đường bay và kế hoạch ném bom của chúng.

– Tổ chức nghiên cứu sớm về F-117A

Khoảng 10 năm trước khi cuộc không kích của NATO, Zoltán đã cố gắng thu thập và nghiên cứu tất cả những thông tin trên báo chí và dư luận về công nghệ tàng hình của Mỹ, F-117A. Zoltán đi đến kết luận “không có máy bay nào là vô hình cả mà chỉ khó phát hiện hơn thôi”.

Trên cơ sở đó, ông bố trí và sử dụng các radar để có thể phát hiện MBTH. Trước khi chiến tranh nổ ra, Nam Tư đã tổ chức các đoàn quân sự sang Iraq học hỏi kinh nghiệm đối phó với máy bay Mỹ và liên quân.

– Xác định mục tiêu và phóng tên lửa vào thời điểm cuối cùng

Tuy có khả năng tàng hình, F-117 lại bay chậm, không thể cơ động đột ngột để tránh tên lửa phòng không phóng từ tầm gần. Vì vậy, khi F-117 bị bất ngờ khi bay gần trận địa phòng không, không còn cơ hội cơ động tránh đạn tên lửa. Zoltán cho biết, tên lửa của tiểu đoàn 3 chỉ bay 13km đã hạ gục được F-117A.

– Cải tiến đối với hệ dẫn tên lửa

Dù không tiết lộ cụ thể những cải tiến này vì đây là bí mật quốc gia nhưng Zoltán hé lộ, đơn vị của ông được trang bị thiết bị bám quang-điện tử truyền hình hoặc ảnh nhiệt, những thiết bị giúp tên lửa tự dẫn tốt hơn.

– Khai thác sai lầm chiến thuật của NATO

F-117A xuất kích không có yểm hộ và không thay đổi đường bay. Chiếc F-117A bị bắn rơi đã bay theo cùng một đường bay lần thứ tư liên tục, nhờ vậy lực lượng phòng không Nam Tư đã có cơ hội chuẩn bị kỹ càng cho cuộc đi săn.

Ngay sau khi chiếc F-117A bị bắn rơi, NATO đã áp dụng ngay các biện pháp đối phó. F-117A luôn được các máy bay tiêm kích trang bị tên lửa chống radar cao tốc HARM hộ tống và thay đổi đường bay. Do đó, Zoltán không thể bắn hạ thêm chiếc F-117A nào. Tuy nhiên, ông đã đi vào lịch sử với tư cách người đầu tiên bắn rơi máy bay tàng hình.

Người hùng trở thành ông chủ cửa hàng bán bánh mì

Vụ bắn rơi F-117A ngày 27/3/1999 làm bùng lên sự nghi ngờ không chỉ đối với F-117A mà cả toàn bộ khái niệm công nghệ tàng hình vốn là cơ sở cho thế hệ máy bay chiến đấu tối tân nhất của không quân Mỹ.

Khả năng bí mật công nghệ tàng hình của F-117A đã lọt vào tay Nga có lẽ là một trong những nguyên nhân để không quân Mỹ loại bỏ các máy bay này khỏi trang bị năm 2008.

Ngay sau khi bắn rơi F-117A, Nga đã cứ một viên tướng và công trình sư tên lửa S-125 trực tiếp đến hiện trường bắn rơi F-117A và thăm đơn vị của Zoltán. Khi đó, vị công trình sư này đã cởi đồng hồ đeo tay của mình tặng Zoltán.

Dani Zoltán là người Serbia, gốc Hung, tốt nghiệp trường Tên lửa phòng không Minsk. Sau khi về hưu, ông là chủ một lò bánh mì nhỏ ở làng Skorenovac yên tĩnh ngay phía Bắc Belgrade.

Kể từ năm 1999, Dani Zoltán thường gặp lại nhau vào ngày 27/3 ở Belgrade để ôn lại chiến công năm xưa. Đúng 20h42, đèn ở nhà hàng sẽ được tắt hết, sau đó, một chiếc máy bay F-117A làm bằng chocolate được mang ra thết đãi những người có mặt.

Nhân Vũ
baodatviet.vn