Đại Tá, PGS. TS Nguyễn Hữu Duyện – Hiệu Trưởng Trường Trung Cấp CSND VI
Từ Hội đồng Quốc phòng tối cao được thành lập theo Sắc lệnh số 206 – SL ngày 19/8/1948 đến Hội đồng Quốc phòng theo các Hiến pháp năm 1959, 1980 và Hội đồng Quốc phòng và An ninh ngày nay theo Hiến pháp 1992, cơ quan này mang các tên gọi khác nhau có sự điều chỉnh bổ sung quyền hạn nhiệm vụ nhưng chủ yếu vẫn là nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, còn bảo vệ ANQG thì vẫn còn rất mờ nhạt.

Mục tiêu, nhiệm vụ bảo vệ An ninh Quốc gia theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XI là: “Bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ; giữ vững chủ quyền biển đảo, biên giới, vùng trời……”.

Còn bảo vệ Tổ quốc cơ bản là ngăn chặn đẩy lùi nguy cơ chiến tranh xâm lược trên bộ, trên biển, trên không và trong tình huống chiến tranh xảy ra thì có thể ngăn chặn và giành chiến thắng trong cuộc chiến tranh đó.

Nếu thống nhất cách hiểu vấn đề như vậy thì khái niệm bảo vệ ANQG đã bao hàm cả bảo vệ Tổ quốc và cũng cần nhấn mạnh bảo vệ ANQG hay bảo vệ Tổ quốc đều là nhiệm vụ của toàn dân, cả hệ thống chính trị chứ không theo quan niệm thông thường bảo vệ Tổ quốc (QP) là việc của Quân đội nhân dân Việt Nam; bảo vệ (hay giữ gìn) an ninh là việc của Công an nhân dân Việt Nam và càng không có vấn đề đặt quốc phòng quan trọng hơn an ninh, Quân đội quan trọng hơn Công an và ngược lại.

Ngoài ra, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trước đây tập trung chủ yếu vào hoạt động quốc phòng và hoạt động an ninh, còn ngày nay không thể thiếu được hoạt động ngoại giao… Trường hợp để giải tỏa xung đột, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh, chia rẽ các đối thủ, làm mất chỗ dựa pháp lý và cơ sở đạo đức của hoạt động gây hấn, gây chiến tranh phải bằng con đường ngoại giao, hoạt động ngoại giao.

Như vậy, tên gọi Hội đồng Quốc phòng và an ninh không còn phù hợp, không bao quát hết lĩnh vực bảo đảm An ninh quốc gia trong tình hình hiện nay. Chỉ có tên gọi Hội đồng An ninh Quốc gia là ngắn gọn và đầy đủ nhất, đồng thời cũng phù hợp với xu thế chung của các nước trên thế giới (Mỹ, Nga, Nhật Bản, Thái Lan…).

Từ những trình bày và phân tích trên đây, chúng tôi xin đề xuất sửa đổi Điều 104 của Hiến pháp 1992 về tên của “Hội đồng Quốc phòng và An ninh” thành “Hội đồng An ninh Quốc gia”. Đồng thời Khoản 2, Điều 103 sửa thành “Hội đồng An ninh Quốc gia thống nhất chỉ đạo hoạt động quốc phòng, an ninh và đối ngoại, động viên mọi lực lượng và khả năng của nước nhà để bảo vệ Tổ quốc. Trong trường hợp có chiến tranh, nguy cơ xảy ra chiến tranh, xung đột hoặc đe doạ nghiêm trọng an ninh quốc gia, Quốc hội có thể giao cho Hội đồng An ninh Quốc gia những nhiệm vụ và quyền hạn đặc biệt”.

Khi chúng ta đang xây dựng Hiến pháp theo hướng làm rõ quyền hạn, trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân trong bộ máy Nhà nước thì Hội đồng An ninh Quốc gia sẽ là cơ quan bảo đảm thực hiện các chức năng của Chủ tịch nước về quản lý Nhà nước; về xây dựng chính sách đối ngoại quốc phòng và an ninh.

Hội đồng tập trung phân tích thông tin giúp cho Quốc hội, Trung ương Đảng và Chủ tịch nước quyết định những vấn đề then chốt và xử lý các tình huống phức tạp trong tình hình bình thường cũng như khi có khủng hoảng.

Dĩ nhiên, Hội đồng An ninh Quốc gia không có thẩm quyền quyết định những vấn đề quan trọng về Quốc phòng an ninh và đối ngoại, không thể là “một nhà nước trong nhà nước” mà chỉ là một trung tâm phân tích thu thập xử lý các thông tin từ các bộ, ngành trước khi trình lên Chủ tịch nước, Quốc hội, Trung ương Đảng.

Trong trường hợp có khủng hoảng, Hội đồng đó có thể tham vấn các chuyên gia ở các ngành, để nghiên cứu tư vấn cho Chủ tịch nước các chính sách, quyết định về Quốc phòng, ngoại giao, an ninh.

Cơ quan này vì thế sẽ không có thực quyền nhưng lại phải thực sự có ảnh hưởng tới phần lớn các quyết định của Ban chấp hành Trung ương Đảng, Quốc hội và Chủ tịch nước, nhất là trong tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp, xung đột pháp lý quốc tế về ngoại giao. Cơ quan này được phối hợp hoạt động cùng cơ quan hành pháp và kiểm soát việc thực thi các quyết định của Đảng, Nhà nước về ANQG.

Hội đồng sẽ là cơ quan chính giúp cho Chủ tịch nước ra các quyết định theo Hiến pháp quy định; thu thập thông tin và phối hợp những chính sách Quốc phòng an ninh, ngoại giao trong các cơ quan khác nhau của Quốc hội, Trung ương Đảng và Chính phủ.

Thành viên Hội đồng An ninh Quốc gia không chỉ có đại diện của các bộ sức mạnh chủ chốt mà còn có các bộ, ngành khác. Ngoài phần cứng là Chủ tịch nước, Thủ tướng chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, còn thêm các ủy viên không thường trực khác do Quốc hội bầu.

Để giúp việc cho Hội đồng phải có bộ máy gọn nhẹ gồm một số cục, làm việc ở đó là những chuyên gia phân tích, dự báo và xử lý tình huống đến từ Bộ Ngoại giao, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng là chính. Ngoài kiến thức chuyên môn, mối quan hệ có sẵn với các đồng nghiệp ở các bộ trên sẽ giúp họ làm việc hiệu quả hơn, nhất là khi triển khai các chủ trương của Hội đồng xuống các bộ, ngành; phối hợp giải quyết các tình huống khẩn cấp. Đây là một tổ chức trực thuộc Chủ tịch nước bên cạnh Văn phòng Chủ tịch nước.

Trên đây là một số suy nghĩ bước đầu, khái quát về tổ chức, nhiệm vụ của Hội đồng An ninh Quốc gia. Xin mạnh dạn nêu ra để tham gia đóng góp cho quá trình sửa đổi, bổ sung Hiến pháp 1992 liên quan đến nhiệm vụ bảo vệ An ninh quốc gia

N.H.D.
cand.com.vn