QĐND – 18 giờ 15 phút ngày 18-12-1972, sở chỉ huy Trung đoàn Ra-đa 291 điện về Tổng trạm Ra-đa trong Sở chỉ huy Quân chủng Phòng không – Không quân: Tất cả các đài ra-đa đang phát sóng đều bị nhiễu, cường độ nhiễu tăng nhanh. Cùng lúc, các đài ra-đa cảnh giới theo phiên từ 18 giờ đến 20 giờ của Đại đội 16 báo cáo phát hiện được nhiễu máy bay B-52 lên sở chỉ huy Trung đoàn Ra-đa 291. Lập tức, Trung đoàn trưởng Trung đoàn 291 Đỗ Năm ra lệnh cho các đài ra-đa chủ công của Đại đội 45 là đơn vị chốt của Trung đoàn mở máy tăng cường.

Vốn có kinh nghiệm phát hiện máy bay B-52 hoạt động ở phía nam Quân khu 4 từ năm 1969, đã từng tham gia dẫn đường cho phi công Vũ Đình Rạng bắn trúng máy bay B-52 trong đêm 20-11-1971, trực tiếp bảo đảm cho Trung đoàn Tên lửa 263 bắn rơi máy bay B-52 trong đêm 22-11-1972 và kinh nghiệm chống nhiễu phát hiện máy bay B-52 vào đánh Cánh Đồng Chum – Xiêng Khoảng trước đó, Đài trưởng ra-đa P-35 Nghiêm Đình Tích cùng các trắc thủ Phạm Hoàng Cầu, Nguyễn Văn Xích đã xác định ngay những dải nhiễu B-52 ở hướng tây nam Đô Lương (Nghệ An). Được lệnh của Đại đội trưởng Đinh Hữu Thuần, cả kíp ban đã thao tác xử trí quy trình chống nhiễu B-52 với kinh nghiệm sở trường của đơn vị. Chỉ trong khoảnh khắc, trắc thủ số 1 Phạm Hoàng Cầu đã thông báo tình báo các tốp máy bay B-52 lên sở chỉ huy Trung đoàn và thông báo vượt cấp về Tổng trạm Ra-đa tại Sở chỉ huy Quân chủng.

Nhận được tin tình báo về máy bay B-52 của Đại đội 45, Trung đoàn Ra-đa 291, Trực ban trưởng Binh chủng Ra-đa sử dụng đường dây thông tin của Tổng cục Bưu điện nối với đường dây chỉ huy từ Trung đoàn Ra-đa 291 tới Đại đội 45 kiểm tra, xác định chính xác máy bay B-52 đang bay vào miền Bắc. Ngay sau đó, lúc 18 giờ 50 phút ngày 18-12-1972, toàn Quân chủng Phòng không-Không quân vào cấp 1. Đây cũng là thời điểm bắt đầu của chiến dịch phòng không đánh trả chiến dịch tập kích đường không chiến lược chủ yếu bằng máy bay B-52 của đế quốc Mỹ vào Hà Nội.

Nhờ phát hiện sớm máy bay B-52 của không quân Mỹ tập kích vào Hà Nội, Bộ đội Ra-đa góp phần giúp Bộ tư lệnh Quân chủng hạ quyết tâm đánh địch chính xác, các đơn vị tên lửa, pháo phòng không kịp thời chuyển cấp và chủ động chiến đấu. Trong đêm đầu của chiến dịch, ta đã bắn rơi 5 máy bay của địch, trong đó có máy bay B-52 bị bắn rơi tại chỗ.

THÀNH SƠN-VĂN CHUNG (Ghi theo lời kể của các đồng chí Nguyễn Đăng Tuất và Nghiêm Đình Tích, nguyên cán bộ Đại đội 45, Trung đoàn Ra-đa 291).
qdnd.vn