Cách đây 90 năm, ngày 4-9-1919, trên tờ Le Populaire (Dân chúng) xuất bản tại Paris, Nguyễn Ái Quốc viết bài: “Đông Dương và Triều Tiên”, đề cập tới một vấn đề quan trọng của thời đại sau cuộc Thế chiến I: “Thế giới sẽ chỉ có hòa bình cuối cùng khi tất cả các dân tộc tự mình thỏa thuận với nhau cùng tiêu diệt con quái vật đế quốc chủ nghĩa ở khắp nơi mà họ gặp nó. Trong khi chờ đến ngày đó, hiện nay họ còn là nạn nhân của con quái vật ấy, đòi hỏi một cách nghiêm khắc nhân danh nguyên tắc của dân tộc được quyền tự quyết và họ rất xứng đáng để lưu ý tiếng nói của họ phải được lắng nghe với tình cảm đậm đà trong nhân dân các nước ở châu Âu và châu Mỹ”.

Ngày 4-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra sắc lệnh số 4 thành lập Quỹ Độc lập “để thu nhận các món tiền và đồ vật của nhân dân sẵn lòng quyên giúp Chính phủ để ủng hộ nền độc lập của quốc gia” và trao cho nhà tư sản Đỗ Đình Thiện phụ trách. Chính từ quỹ này đã có Tuần lễ Vàng mang lại cho cách mạng một nguồn lực vô giá về tài chính và sự ủng hộ của dân chúng.

Ngày 4-9-1947, tại chiến khu, Bác tiếp ông Phạm Khắc Hòe, cựu Ngự tiền Văn phòng của Vua Bảo Đại, vừa từ vùng tạm chiếm lên chiến khu tham gia kháng chiến. Hồi ức của Phạm Khắc Hòe ghi lại: Khi nghe câu trả lời rằng yếu tố quyết định ra chiến khu tham gia kháng chiến là hình ảnh và uy tín của lãnh tụ, Bác không đồng ý và nói rằng “Yếu tố quyết định nằm ngay trong bản thân chú. Đó là lòng yêu nước của chú”.

Ngày 4-9-1949, Bác ký sắc lệnh số 102 thành lập Hội đồng Giáo dục có nhiệm vụ giúp Bộ Quốc gia Giáo dục ấn định chính sách và kế hoạch giáo dục do GS Nguyễn Văn Huyên làm Chủ tịch với sự tham gia của nhiều nhân sĩ, trí thức tên tuổi như Tạ Quang Bửu, Trường Chinh, Trần Văn Giàu, Vũ Đình Hòe, Trần Đại Nghĩa, Ca Văn Thỉnh, Nguyễn Xiển, Trần Đức Thảo, Hoàng Đạo Thúy, Phạm Huy Thông, Lê Thước, Bửu Hội, Bùi Kỷ, Hoài Thanh, Đặng Phúc Thông…

Ngày 4-9-1951, Bác viết bài “Tiểu chiến và Đại chiến” đăng trên báo Cứu Quốc, khẳng định: “Chiến tranh của Mỹ ở Triều Tiên là một cái hố không đáy và không nhìn thấy hy vọng thắng lợi”. Bài báo kết luận: “Mong đi cướp nước người ta/ Mình làm, mình chết kêu mà ai thương”.

Ngày 4-9-1954, báo Nhân Dân đăng bài đáp từ của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong buổi lễ trình quốc thư của Đại sứ Trung Quốc tổ chức tại chiến khu Việt Bắc, trong đó có đoạn: “Vì quan hệ địa lý, kinh tế, văn hóa, lịch sử v.v… hai nước chúng ta là hai nước anh em. Nhất là từ ngày nước Trung Hoa Nhân dân Cộng hòa thành lập thì mối quan hệ như môi với răng ấy càng thêm phát triển, càng thêm nồng hậu… Bây giờ hòa bình đã trở lại, nhiệm vụ của chúng tôi là triệt để thi hành hiệp định đình chiến, củng cố hòa bình, thực hiện thống nhất, hoàn thành độc lập và dân chủ trong toàn quốc. Đồng thời cùng các nước láng giềng Đông Nam Á ăn ở hòa bình với nhau, đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau, cùng nhau ra sức giữ gìn hòa bình lâu dài ở châu Á và thế giới”.

Ngày 4-9-1968, Bác Hồ đón các cháu dũng sĩ miền Nam ra thăm miền Bắc tại ngôi nhà sàn trong Phủ Chủ tịch.

D.T.Q và nhóm cộng sự
sggp.org.vn