Người Pháp chinh phục Việt Nam đã ngót 60 nǎm. Nhưng người Việt Nam trước sau vẫn không cam chịu làm dân mất nước. Nhiều phen họ đã dùng giáo mác gậy gộc chống lại tàu bay đại bác của người Pháp. Tuy lần nào cũng thất bại, họ vẫn người trước ngã xuống người sau tiến lên, phấn đấu không ngừng. Tinh thần dũng cảm đó thể hiện rất rõ trong biết bao nhiêu sự việc xúc động lòng người:

Nǎm 1880, tiến sĩ Phan Đình Phùng khởi nghĩa.

Nǎm 1890, Hoàng Hoa Thám khởi nghĩa, chiếm giữ vùng núi rừng Yên Thế (Bắc Kỳ), đánh du kích ròng rã 22 nǎm.

Nǎm 1905, trí thức Trung Kỳ lãnh đạo nông dân khởi nghĩa.

Nǎm 1910, binh lính người Việt ở Hà Nội khởi nghĩa.

Nǎm 1915, nhân cơ hội chiến tranh đế quốc, vua Việt Nam ở Trung Kỳ, chí sĩ Lương Ngọc Quyến ở Bắc Kỳ đồng thời khởi nghĩa.

Nǎm 1924, liệt sĩ Phạm Hồng Thái ném bom Toàn quyền Méclanh ở Sa Diện (Quảng Châu).

Sau nǎm 1924 nhân dân Việt Nam thường xuyên có phong trào chống Pháp can thiệp vào cách mạng Trung Quốc.

Nǎm 1927, “Việt Nam độc lập đồng minh hội” 1 thành lập. Khẩu hiệu của Hội rất thiết thực, giản đơn: Tổ chức lực lượng toàn dân, đánh đổ đế quốc Pháp, giành độc lập hoàn toàn cho Việt Nam.

Từ nǎm 1930 – 1931, nhân dân Việt Nam tiến hành một phong

trào chống Pháp quy mô lớn.

Sau nǎm 1933, thế lực của “Độc lập đồng minh” phát triển khắp cả nước.

Nǎm 1937, Đồng minh này đưa ra hai khẩu hiệu mới: ủng hộ Trung Quốc kháng chiến, Phản đối Nhật Bản xâm lược.

Từ khi Pháp bị thất bại thảm hại, giặc Nhật xâm lược Việt Nam, người Việt Nam cho rằng ách thống trị của người Pháp sắp tan rã, guồng máy cai trị của người Nhật chưa thiết lập vững chắc, đó là cơ hội để Việt Nam giành độc lập. Muốn lợi dụng cơ hội này, phải liên kết với Trung Quốc trong cùng một mặt trận.

Gần đây, nhiều nơi ở Nam Kỳ và Bắc Kỳ còn xảy ra những trận đánh giữa dân chúng với người Pháp. Những cuộc nổi dậy đó, theo quan điểm của người Pháp, đương nhiên nếu không phải là “phỉ” thì là “giặc”. Đã là “giặc phỉ” thì đương nhiên được ghép thêm tội “cướp bóc” nữa. Cũng giống như giặc lùn vu cáo các đội du kích anh dũng của chúng ta, điều chẳng lạ gì.

Đáng tiếc là nhiều cơ quan ngôn luận, báo chí của Trung Quốc chúng ta, dường như đã không bày tỏ sự đồng tình đối với cuộc đấu tranh gian khổ của nhân dân Việt Nam, trái lại còn đǎng tải không có sự phê phán những lời xằng bậy của người Pháp (hoặc kẻ thù), nào là “Bạo động của dân bản xứ”, nào là “Dân bản xứ Việt Nam nghe giặc lùn xúi giục, gây phiến loạn”.

Phong trào giải phóng của Việt Nam là đội quân đồng minh trong cuộc kháng chiến chống Nhật của Trung Quốc. Về tinh thần cũng như về vật chất, chúng ta đều cần phải cổ vũ và giúp đỡ. Quốc phụ 1 từng dạy chúng ta: Giúp đỡ các dân tộc nhỏ yếu, cùng nhau phấn đấu giành lấy tự do độc lập. Cơ hội để thực hiện lời di huấn đó đã đến.

BÌNH SƠN.

———————–

Cứu vong nhật báo (Trung Quốc), ngày 2-12-1940,
bản chụp lưu tại Viện Hồ Chí Minh
cpv.org.vn