Nhân dân ta, mỗi người tuỳ theo nǎng lực của mình mà ai cũng tham gia kháng chiến. Người thì cầm súng giết giặc. Người thì đi dân công. Người thì lo tǎng gia sản xuất để cung cấp cho bộ đội. Người thì làm việc cổ động tuyên truyền, vân vân. Việc làm khác nhau nhưng đều phụng sự Tổ quốc, phụng sự kháng chiến.

Cũng có người chỉ nói hai tiếng “không biết”, mà cũng có công như tham gia đánh giặc, có công với nước với dân:

Cuối nǎm ngoái, giặc càn quét ở Hà Nam. Khi chúng đến làng A, nhân dân đã tản cư, bộ đội đã mai phục hết. Chỉ còn các cụ già ở lại.

Giặc bắt các cụ ra hỏi: “Việt Minh ở đâu ?”. Cụ nào cũng lắc đầu nói “không biết!”.

Giặc tra tấn. Các cụ cũng cứ nói “không biết!”

Để khủng bố tinh thần, giặc chọc tiết một cụ, rồi lại hỏi. Các cụ khác vẫn cứ nói “không biết!”.

Giặc giết mấy cụ nữa. Những cụ kia vẫn bình tĩnh nói “không biết!”.

Giặc giết hết 25 cụ. Một cụ còn lại thét lên “Tao không biết!” rồi chửi vào mặt chúng.

Tuy rất vắn tắt, hai tiếng “không biết” ấy đã tỏ rõ tấm lòng nồng nàn yêu nước và gan vàng dạ sắt của các cụ. Nó lại đại biểu cho tinh thần quật cường bất khuất của dân tộc Việt Nam.

Hai tiếng “không biết” ấy đã làm cho “trời đất phải kinh, quỷ thần phải khóc”. Nó đã cứu sống nhiều chiến sĩ ta, và đã đưa nhiều giặc đến chỗ chết.

Liền sau đó thì giặc bị ta đánh úp và thất bại to.

Hai tiếng “không biết” ấy còn nêu cao cái gương hy sinh anh dũng để giữ bí mật cho cán bộ và bộ đội ta – Cái gương giữ bí mật mà mọi người Việt Nam yêu nước phải noi theo.

Để lưu truyền cái tinh thần bất diệt của 26 vị lão liệt sĩ, Hồ Chủ tịch và Chính phủ đã kính cẩn truy tặng Huân chương Kháng chiến cho linh hồn các cụ ấy.

Đ.X.

Báo Cứu quốc, số 2631,
ngày 2-7-1954.
cpv.org.vn