Bác Hồ đến thăm và nói chuyện với Đại đoàn quân Tiên Phong tại Đền Hùng. Ảnh: Tư liệu

Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của quân và dân ta đã kết thúc thắng lợi bằng chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ.

Theo chủ trương của Đảng, các cơ quan Trung ương, các Bộ ngành rời căn cứ Việt Bắc về tiếp quản Thủ đô Hà Nội, tiếp tục sự nghiệp cách mạng mà Đảng và Bác Hồ đã vạch ra.

Tính mạng, tài sản nhân dân là trên hết

Một trong những nhiệm vụ cấp bách, quan trọng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta lúc đó là tổ chức tốt việc tiếp quản Thủ đô Hà Nội. Kế hoạch tiếp quản Thủ đô Hà Nội được Trung ương Đảng chỉ đạo thống nhất và hết sức chặt chẽ. Ngày 19/7/1954, Hội đồng Chính phủ thông qua 8 chính sách đối với Thủ đô Hà Nội cũng như các thành phố mới được giải phóng và 10 điều kỷ luật của bộ đội, cán bộ, công nhân và công an khi vào thành phố.

Ngày 6/9/1954, Trung ương Đảng quyết định thành lập Đảng uỷ tiếp quản Thủ đô Hà Nội do đồng chí Trần Quốc Hoàn – Ủy viên Trung ương Đảng – Bộ trưởng Bộ Công an làm Bí thư. Đặc biệt, trước khi về tiếp quản thủ đô Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư cho bộ đội, công an và cán bộ. Người nhắc nhở: “Có thể những người khi kháng chiến thì rất anh dũng, trước bom đạn không chịu khuất phục nhưng đến khi về thành thị lại bị tiền bạc, gái đẹp quyến rũ, mất lập trường sa vào tội lỗi. Cho nên bom đạn của địch không nguy hiểm bằng “viên đạn bọc đường” vì nó làm hại mình mà mình không thấy”

Bám sát nhiệm vụ chính trị của Đảng, lực lượng CAND đã kịp thời rút kinh nghiệm trong việc duy trì trật tự cách mạng ở những nơi quân Pháp bị ta tiến công phải rút chạy như thị xã Hà Nam, Phát Diệm, thành phố Nam Định, để xây dựng kế hoạch tiếp quản thủ đô Hà Nội chặt chẽ và sát hợp. Căn cứ vào nhu cầu tiếp quản Thủ đô Hà Nội của Trung ương, Bộ Công an xác định nhiệm vụ của CAND là: “Thiết lập trật tự cách mạng, đả kích bọn gián điệp phản động, bọn tàn binh cũ và bọn côn đồ đang phá hoại để bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân và bảo vệ các cơ quan xí nghiệp, kho tàng của quốc gia”.

Biện pháp cụ thể khi vào tiếp quản thủ đô Hà Nội của lực lượng CAND là: “Ra sức xây dựng cơ sở, điều tra tìm kiếm bọn tay sai địch cài lại, những âm mưu hoạt động của chúng, chú trọng nắm tình hình bọn tàn binh côn đồ, lưu manh, đặc biệt là danh sách, địa chỉ, lý lịch, chỗ ở của bọn đầu sỏ, thu thập tình hình chính trị xã hội, tranh thủ số nhân viên cũ tình nguyện ở lại với ta, giữ gìn tài liệu, dụng cụ”. Đồng thời mở các lớp tập huấn về công tác tiếp quản. Nhằm quán triệt tình hình nắm vững chính sách, kỷ luật khi vào tiếp quản thủ đô Hà Nội. Bồi dưỡng nghiệp vụ về thu hồi các cơ quan công sở của địch. Mặt khác, lực lượng công an xác định trách nhiệm phục vụ và nắm tình hình các cơ quan, xí nghiệp, kho tàng. Có kế hoạch bảo vệ các cơ quan đó, hạn chế thấp nhất thiệt hại về cơ sở vật chất khi tiếp quản.

Ngày tiếp quản Thủ đô đã đi vào lịch sử. Ảnh: Tư liệu

Ngày đi vào lịch sử

Lực lượng Cảnh vệ CAND có nhiệm vụ bảo vệ Bác Hồ và các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước về tiếp quản thủ đô. Trung ương giao cho đồng chí Lê Thanh Nghị – Uỷ viên Trung ương Đảng thành lập một tổ công tác tiền trạm để gấp rút tiến hành những công việc chuẩn bị đón Bác và các đồng chí lãnh đạo cấp cao về lại Thủ đô Hà Nội.

Trên tinh thần đó, đồng chí Lê Thanh Nghị nhanh chóng thành lập tổ tiền trạm và trực tiếp chỉ định những đồng chí tham gia gồm: Đồng chí Tạ Quang Chiến (Văn phòng Phủ Thủ tướng) phụ trách Thanh niên xung phong làm Tổ trưởng; đồng chí Phan Văn Xoàn và đồng chí Quách Quý Hợi (Cục Cảnh vệ); đồng chí Nông Đức Chiến (Bộ Tổng Tham mưu); đồng chí Tạ Đình Hiểu (Chính uỷ Trung đoàn 600). Tổ công tác nhanh chóng xây dựng kế hoạch bảo vệ trên đường về, tính toán từng trạm nghỉ dừng chân, phối hợp với Ban Tài chính Quản trị Trung ương lo địa điểm nơi ở và làm việc của Bác, bố trí lực lượng trinh sát, phối hợp lực lượng công an địa phương có liên quan kết hợp bảo vệ.

Ngày 8/10/1954, Bộ trưởng Trần Quốc Hoàn đã về Hà Nội trực tiếp chỉ đạo công tác tiếp quản. Bộ trưởng đã chỉ định gần 200 trinh sát vào nội thành bám sát các mục tiêu quan trọng như Sở Mật thám và các cơ sở của địch trong thành phố. Ta còn bố trí lực lượng bảo vệ an ninh – trật tự dọc các tuyến đường chuẩn bị cho các lực lượng vào tiếp quản thủ đô. Ngay buổi chiều 8/10/1954 tướng Mát – xông (Masson), Tư lệnh các đơn vị thoái triệt đã tổ chức lễ cuốn cờ trong thành Hoàng Diệu (Hà Nội).

Ngày 9/10/1954, Uỷ ban Quân chính Hà Nội được thành lập. Theo kế hoạch tiếp quản thủ đô, các tổ tự vệ, công an nội thành làm nhiệm vụ dẫn đường cho các lực lượng tiếp thu từng công sở, xí nghiệp, vị trí quân sự, từng đường phố, thôn xã. Không khí những ngày này ở thủ đô Hà Nội thật náo nhiệt, đồng bào Hà Nội đổ ra kín hai bên đường với nhiều lời hô, lời chào, những cánh tay giương cao vẫy cờ, hoa, những nụ cười… Trên tất cả các xe tiến vào Hà Nội, anh chị em đứng lên nhoài người ra thành xe vẫy mũ, vẫy khăn và không cầm được nước mắt xúc động của giờ phút gặp gỡ ban đầu. Tiếp quản đến đâu có lực lượng bộ đội, công an, tự vệ canh gác bảo vệ đến đó.

Ngày 10/10/1954, theo sự phân công lực lượng công an Hà Nội tiếp quản Sở Mật thám, Sở Cảnh sát, Trại giam Hoả Lò và các quận, đồn cảnh sát của địch. Khi vào chiếm lĩnh, ta đã tuyên bố giải tán các tổ chức cũ của địch, thành lập các tổ chức mới của công an, đồng thời bảo vệ, quản lý toàn bộ cơ sở, tài liệu, phương tiện trong các cơ quan này.

Căn cứ vào chủ trương của Đảng uỷ tiếp quản và Uỷ ban Quân chính, công an Hà Nội đã tổ chức cho các đối tượng là ngụy quân, ngụy quyền, mật thám, chỉ điểm của địch ra trình báo. Qua công tác đăng ký đối tượng, kết hợp với lực lượng trinh sát và phát động quần chúng, công an Hà Nội đã nắm được 12.000 đối tượng các loại, trong đó có 203 sĩ quan, 2.840 hạ sĩ quan, hơn 7.800 ngụy quyền, gián điệp, mật vụ chỉ điểm của địch.

Về công tác bảo vệ lãnh tụ, trong vòng hai tháng, lực lượng Cảnh vệ CAND đã bảo vệ an toàn Chủ tịch Hồ Chí Minh và các đồng chí lãnh đạo cấp cao của Đảng và Nhà nước trở lại Thủ đô Hà Nội. Những ngày đầu tiếp quản Thủ đô, Bác Hồ ở và làm việc trên tầng 2 của ngôi nhà trong nhà thương Đồn Thuỷ (nay là bệnh viện Trung ương Quân đội), có một trung đội lực lượng vũ trang – Trung đoàn 600 bảo vệ vòng ngoài, bên trong có lực lượng bảo vệ tiếp cận canh gác 24/24 giờ.

Theo Giadinh.net.vn (Nguyễn Đức Quí)
Huyền Trang (st)

bqllang.gov.v